تنش خشکی یکی از مهمترین مشکلات تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان نظیر ایران می باشد. با کاربرد برخی مواد افزودنی نظیر پلیمرهای سوپرجاذب، می توان از بارندگی های پراکنده و سایر منابع محدود آب در امر حفظ و ذخیره آب در خاک استفاده نموده و با بهبود شرایط فیزیکی خاک، چنین موادی می توانندمانع از تنش های رطوبتی در مناطق خشک و نیمه خشک گردند. در این بررسی تاثیر چهار مقدار پلیمر سوپرجاذب Tarawat A200 (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار) و سه فاصله آبیاری (6، 8 و 10 روز یکبار) روی رشد و عملکرد سویا رقم L11 تحت شرایط مزرعه ای در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران در بهار سال 1382، مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش برای صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در ساقه اصلی، تعداد شاخه در بوته، ارتفاع بوته و درصد پروتئین دانه اختلاف معنی داری بین دورهای آبیاری وجود داشت و روند تاثیر دور آبیاری روی هریک از صفات مذکور به صورت خطی بود. از سوی دیگر عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در شاخه اصلی، عملکرد روغن دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین دانه تحت تاثیر مقادیر مختلف سوپرجاذب قرار گرفتند. بطوریکه با افزایش مقادیر سوپرجاذب هریک از صفات مذکور روند افزایشی داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد 225 کیلوگرم پلیمر سوپرجاذب در هکتار بین مقادیری که در این آزمایش بررسی شدند، بهترین تاثیر را بر رشد وعملکرد سویا در تمامی شرایط آبیاری (آبیاری معمول و یا تحت شرایط تنش خشکی) از خود نشان داد.

به منظور بررسی تحمل به خشکی لاینها و ارقام گندم بهاره آزمایش یکنواخت سراسری مناطق معتدل کشور (M-75)، آزمایشی در قالب طرح کرتهای خرد شده نواری (Strip plot) با استفاده از طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در مدت دو سال زراعی متوالی (79-1377) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق (مشهد) اجرا شد. کرتهای اصلی (فاکتور افقی) شامل سه دور آبیاری: 10، 20 و 30 روز با استفاده از سیستم آبیاری قطره ای بود. کرتهای فرعی (فاکتور عمودی) شامل: 20 لاین یا رقم گندم بهاره از آزمایشات یکنواخت سراسری مناطق معتدل کشور (M-75-1-20) بود. تاریخ کاشت، میزان بذر، و کود مصرفی بر اساس نیاز گیاه و عرف ایستگاه در نظر گرفته شد. نتایج آزمایشها نشان داد که با دور آبیاری 10 روز، لاینهای M-75-16, M-75-2, M-75-6, M-75-8 به ترتیب بالاترین تولید را داشتند. در دور آبیاری 20 روز لاینهای M-75-12, M-75-16, M-75-14, M-75-2 و در دور آبیاری 30 روز لاینهای M-75-14, M-75-2, M-75-4, M-75-15 به ترتیب حداکثر محصول را تولید کردند. به طور خلاصه، لاین (M-75-2) با عملکرد دانه بالاتر و کارآیی مصرف آب مطلوب تر، می تواند در شرایط نرمال و تنش خشکی به عنوان یک لاین متحمل به خشکی معرفی شود.

بهمنظور مطالعه و ارزیابی شاخص های تنش خشکی در روش آبیاری سطحی به روش جویچهای بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه ذرت و کارایی مصرف آب آزمایشی طی دو سال (94-1393) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. آزمایش بهصورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. آبیاری در 2 سطح (آبیاری پس از 100 و 200 میلیمتر تبخیر از تشت کلاس A) به عنوان فاکتور اصلی و رقم در 6 سطح به عنوان فاکتور فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه میانگین کارایی مصرف آب در اثرات متقابل آبیاری و رقم نشان داد تیمار 100 میلیمتر تبخیر از تشت کلاس A و ارقام V4 (PH1)، V5 (PH3) و V2 (S. C Mobin) بهترتیب با عملکردهای 1/353، 1/299 و 1/296 کیلوگرم دانه ذرت به ازای مصرف یک مترمکعب آب، به صورت مشترک در رتبه اول و جایگاه برتر قرار گرفتند. میانگین آب مصرفی در سال 1393 در تیمارهای 100 و 200 میلیمتر تبخیر از تشت کلاس A بهترتیب 521/2 و 4/462 میلیمتر بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد با افزایش اجزای عملکرد از جمله: تعداد دانه در ردیف و تعداد ردیف دانه، وزن هزار دانه افزایش یافت و بهدلیل ضریب همبستگی بسیار معنیدار وزن هزار دانه با عملکرد دانه (0/8776 r =) به تبع آن عملکرد دانه نیز افزایش یافت. بیشترین مقادیر شاخص های SSI، STI، MP، TOL، GMP HM و YI در رقم V4 (PH1) محاسبه شد. بیشتر بودن مقادیر شاخص های فوق در رقم V4 (PH1) نسبت به دیگر ارقام موجب شد تا این تیمار، برتر معرفی شود. روند کاهشی عملکرد ذرت که با اعمال تنش کم آبی اتفاق افتاد، قطعاً موجب افزایش مقادیر شاخص های SSI، STI، MP، TOL، GMP، HM و YI شد و برعکس کاهش عملکرد ذرت موجب تغییرات صعودی در شاخص YSI شد. . .

به منظور مطالعه و ارزیابی شاخص های تنش خشکی در روش آبیاری سطحی بر عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد روغن دانه، درصد روغن دانه و کارآیی مصرف آب دانه کنجد، آزمایشی در سال 1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. آبیاری در 2 سطح (آبیاری به ترتیب پس از 100 و 200 میلی متر تبخیر از تشت کلاس A) به عنوان فاکتور اصلی و رقم در 9 سطح به عنوان فاکتور فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه میانگین کارایی مصرف آب در اثرات متقابل آبیاری و رقم نشان داد تیمار 100 میلی متر تبخیر از تشت کلاس A و رقم V9 (SG55-92138) با کارایی مصرف آبی معادل 272/0 کیلوگرم بر مترمکعب دانه کنجد، تیمار برتر بود. میانگین آب مصرفی در یک سال انجام آزمایش در تیمارهای 100 و 200 میلی متر تبخیر از تشت کلاس A به ترتیب معادل 5/547 و 6/438 میلی متر بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد با افزایش تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزاردانه، کارایی مصرف آب، عملکرد روغن دانه و کارایی مصرف آب روغن افزایش می یابد. به دلیل بیش تر بودن شاخص های STI، MP، GMP، HM و YI در رقم V9 (SG55-92138) نسبت به دیگر ارقام می توان رقم V9 (SG55-92138) را از نظر تنش خشکی به عنوان تیمار برتر معرفی نمود. روند کاهشی عملکرد کنجد که با اعمال تنش کم آبی اتفاق افتاد قطعاً موجب کاهش شاخص های SSI، MP و TOL شده است و برعکس کاهش عملکرد کنجد موجب تغییرات صعودی در شاخص-های STI، GMP، HM، YI و YSI گردیده است.

کارآیی مصرف آب یا مقدار ماده ی خشک تولیدی به ازای واحد آب مصرفی یکی از مهم ترین شاخص های موثر در برنامه ریزی آبیاری است. تعیین دقیق شاخص کارایی مصرف آب با در نظر گرفتن عوامل مختلف به منظور مدیریت بهتر آبیاری نیازمند استفاده از روش های علمی و ابزارهای مناسب مانند مدل های شبیه سازی آبیاری است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر دور آبیاری، دبی ورودی و کم آبیاری بر کارآیی مصرف آب با استفاده از یک مدل شبیه سازی فصلی آبیاری جویچه ای و تعیین بهترین شرایط از نظر حداکثر بودن کارآیی مصرف آب است. به منظور تعیین ترکیب مناسب از پارامترهای طراحی مانند دبی ورودی، زمان قطع جریان و دور آبیاری در طی فصل رشد محصول ذرت، مدل واسنجی شده برای دو مزرعه متفاوت در منطقه کرج برای حالت های مختلف اجرا شده و کارآیی مصرف آب برای هر حالت تعیین شد. نتایج نشان داد که بیش ترین مقدار کارآیی مصرف آب در مزرعه پردیس کشاورزی در دور آبیاری 3 روز و کم آبیاری 50 درصد و در مزرعه موسسه تحقیقات در دور آبیاری 5 روز و کم آبیاری 25 درصد اتفاق افتاد. استفاده از مدل شبیه سازی فصلی برای برنامه ریزی بهینه آبیاری جویچه ای به منظور افزایش کارآیی مصرف آب و کاهش تلفات آب پیشنهاد می گردد.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر کاربرد پلیمر سوپر جاذب در کاهش اثرات تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیکی گل جعفری در قالب فاکتوریل برپایه طرح بلوک های کاملا تصادفی باسه تکرار صورت گرفت، که در آن سه فاکتور سوپر جاذب (0، 30 و 60 گرم در کیلوگرم) و سه سطح دور آبیاری با (2، 4 و 6 روز) در نظر گرفته شد. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که تحت تاثیر سوپر جاذب میزان کلروفیل a و کلروفیل کل دارای اختلاف معنی دار در سطح 1 درصد بود. همچنین میزان کلروفیل b تحت تاثیر دور آبیاری و سوپر جاذب در سطح 5 درصد دارای اختلاف معنی دار بود. در بررسی میزان ترکیبات کاروتنوئیدی تحت تاثیرسوپر جاذب و اثرات متقابل دورآبیاری و سوپر جاذب اختلاف معنی دار در سطح 1 مشاهده شد. همچنین در بررسی اثر متقابل دور آبیاری و سوپر جاذب نشان داده شد که میزان کلروفیل a وb و کل در میزان 60 گرم سوپر جاذب و دور آبیاری 4 روز بیشترین افزایش را داشت که البته با سایر میزان های 60 گرم سوپر جاذب اختلاف معنی داری مشاهده نشد. میزان ترکیبات کاروتنوئیدی نیز در دوره های آبیاری 4 و 6 روز تحت تاثیر سوپر جاذب قرار نگرفت. بیشترین محتوی پرولین در دور آبیاری 6 روز و میزان 60 گرم سوپر جاذب و کمترین محتوی رطوبت نسبی در 6 روز و صفر گرم سوپرجاذب (شاهد) مشاهده گردید. همچنین طبق نتایج بدست آمده بیشترین محتوی رطوبت نسبی با سایر دوره ها که حاوی سوپر جاذب بودند، اختلاف معنی داری نداشت.

آب مهمترین عامل محدودکننده کشاورزی در کشور است. بنابراین استفاده بهینه از منابع آب موجود و مدیریت آن ها با توجه به علم روز، امری بسیار حیاتی است. به این منظور اثر دو روش آبیاری (آبیاری کرتی و آبیاری تیپ) و سه سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) بر عملکرد گیاه پیاز خوراکی در منطقه شهر آیسک که دارای آب و هوای نسبتاٌ گرم و خشک است، مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 99-1397 انجام شد. نتایج نشان داد، عملکرد پیاز تحت تأثیر سطوح مختلف آبیاری، بیشترین تأثیر در عملکرد مربوط به تیمار 100% نیاز آبی با میانگین 9/44 تن در هکتار و کمترین آن با میانگین 95/9 تن در هکتار مربوط به تیمار 50% نیاز آبی است. همچنین در صفت کارآیی مصرف آب پیاز مشخص شد روش آبیاری تیپ با میانگین 69/4 کیلوگرم در مترمکعب آب به میزان 4/45 درصد بیشتر از روش کرتی با میانگین 56/2 کیلوگرم در مترمکعب آب است. همچنین تأثیر سطوح مختلف آبیاری در کارآیی مصرف آب در 100% نیاز آبی با میانگین 64/4 کیلوگرم در مترمکعب آب تفاوت چندانی با تیمار 75% نیاز آبی با میانگین 17/4 کیلوگرم در مترمکعب آب مشاهده نشد. در نتیجه آبیاری تیپ با سطح تنش 75% نیاز آبی گیاه به ترتیب مناسب ترین روش و سطح آب آبیاری برای گیاه پیاز در این منطقه است.

به منظور بررسی و ارزیابی شاخص های تنش خشکی در روش آبیاری قطره ای نواری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد روغن، درصد روغن دانه و کارآیی مصرف آب دانه، آزمایشی در دو سال زراعی 90-1389 و 91-1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل مقدار آب در آبیاری قطره ای نواری در چهار سطح 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی و فاکتور فرعی شامل رقم در دو سطح هیبرید Hyola 401 و رقم RGS003 بود. مقایسه میانگین عملکرد دانه در اثرات متقابل آبیاری و رقم نشان داد تیمار 100 درصد نیاز آبی و رقم Hyola 401 با عملکرد 2/3161 کیلوگرم در هکتار به دلیل مصرف کم تر آب نسبت به تیمار 125 درصد نیاز آبی، برترین تیمار بود. میانگین آب مصرفی در دو سال اجرای آزمایش در تیمارهای 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی به ترتیب معادل 8/1958، 1/2938، 6/3902 و 9/4896 مترمکعب در هکتار بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد با افزایش وزن هزار دانه، عملکرد دانه و روغن دانه افزایش و کارایی مصرف آب دانه کاهش می یابد. به دلیل کم بودن مقادیر شاخص های SSI و TOL در هیبرید Hyola 401 نسبت به رقم RGS003 و نیز بیش تر بودن مقادیر شاخص های STI، MP و GMP در هیبرید فوق نسبت به رقم مزبور می توان هیبرید Hyola 401 را از نظر تنش خشکی به عنوان تیمار برتر معرفی نمود. یکسان بودن روند تغییرات شاخص های STI، MP و GMP در تیمارهای تنش 50 و 75 درصد نیاز آبی موجب شد تا این شاخص ها قابلیت انتخاب معرفی تیمار مقاوم به تنش خشکی را به خود اختصاص دهند.